در حالی به هفته جمعیت رسیدیم که طبق آمارهای وزارت بهداشت سال۱۴۰۳ نسبت به سال ۱۴۰۲ با کاهش ۸۰ هزار تولد در کشور مواجه بوده‌ایم و بر اساس اطلاعات سازمان ثبت احوال، تعداد موالید سال‌گذشته ۹۷۹ هزارو ۹۳۰نفر بوده که حدود هفت درصد نسبت به سال ۱۴۰۲کاهش یافته است و اعدادی مانند کاهش منفی هفت درصدی موالید در سال ۱۴۰۳نسبت به سال ۱۴۰۲ خود گویای کاهش نرخ فرزندآوری در کشور است.
در این بین بر اساس آمار و گزارش‌های منتشر شده، استان همدان از نظر شاخص‌های جمعیتی در شرایط نامطلوبی قرار دارد و به گفته مسئولان جزو پنج استان پیر کشور در چند سال گذشته بوده است، نرخ رشد جمعیت استان همدان که در دهه‌های گذشته در حدود ۱.۵ تا دو درصد بود، در سال‌های اخیر به کمتر از یک درصد رسیده است.
هم‌زمان، نرخ باروری به ۱.۴۳ فرزند در سال ۱۴۰۳ کاهش یافته؛ رقمی که از نرخ جانشینی ۲.۱ فرزند فاصله زیادی دارد و چشم‌انداز رشد جمعیتی را تیره می‌کند. از سوی دیگر، سهم جمعیت سالمند (۶۰ سال به بالا) که در سال ۱۳۹۰حدود ۸.۸ درصد بود، اکنون به ۱۳.۴درصد رسیده و همچنان رو به افزایش است.
با چنین روندی اگر تدبیری برای جوانی جمعیت اندیشیده نشود، با بسته شدن پنجره جمعیتی کشور و از جمله استان همدان در سال‌هایی که چندان با آن فاصله نداریم با زنگ خطر ابر بحران پیری جمعیت مواجه خواهیم شد که این بحران، تبعات و عواقب بسبار ناخوشایندی هم برای خانواده‌های ایرانی و هم برای کشور همراه خواهد داشت.
تشویق و ترغیب زوجین به فرزندآوری و حمایت از خانواده‌ها در طرح جوانی جمعیت هر یک به نوبه خود از نقش موثری در ارتقاء نرخ باروری و موالید جامعه می‌تواند برخوردار باشد.
در این گزارش نظرات مادر همدانی دارای سه فرزند و راهبردهای افزایش نرخ باروری در استان همدان توسط خبرنگار ایسنا مورد بررسی قرار گرفته است.
زندگی سالم و شاد در خانواده‌های چند فرزندی
فاطمه حسنی پژو ۳۸ ساله مادر سه فرزند به عنوان یکی از بانوان و مادران موفق استان همدان گفت: خانواده‌های چند فرزندی به نسبت سایر خانواده‌ها سالم‌تر و شادتر بوده و روحیه همکاری آنان بالاتر است.
وی در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: بالاتر رفتن جایگاه والدین، جامعه‌پذیری سریع‌تر فرزندان، سرمایه‌ای برای دوران پیری والدین، کاهش اختلاف و شکاف نسل‌ها، ترویج جمع‌گرایی برای جوامع، بهبود سلامت روان، یادگیری مفاهیم مختلف از یکدیگر را می‌توان از جمله فواید چندفرزندی دانست.
وی بیان کرد: فرزندان هر خانواده‌ای نیاز به آن دارند که به غیر از پدر و مادر، خواهر و برادر نیز به عنوان حامی در کنارشان باشد چون اکثریت نسل ما در خانواده‌های پرجمعیت بزرگ شده‌اند، تجربه کرده‌ایم که خواهر و برادر تقریباً از یک نسل هستند و برای همین بهتر حرف یکدیگر را می‌فهمند و بهتر می‌توانند یکدیگر را حمایت کنند و در کنار هم باشند .
این کارشناس مامایی با اشاره به اینکه تمرکزی که در تربیت تک‌فرزندان به‌کار می‌رود، صدمات تربیتی و روانی جدی را به فرزند و والدین وارد می‌کند، خاطرنشان کرد: در بطن جامعه هستیم و وضعیت اقتصادی را می‌بینیم، وضعیت اقتصادی وضعیت بحرانی بوده و هر یک از خانواده‌ها با چنین وضعیت اقتصادی جامعه برای تربیت و پرورش فرزندان دغدغه‌های خاص خود را دارند اما آینده فرزندان ارزش آن را دارد که تک فرزند آنان صاحب خواهر و برادر شوند.
وی تصریح کرد: زوجینی که امروز در سنین فرزندآوری هستند، می‌توانند با تصمیم بر تک‌فرزندی، آینده دشواری را برای خود و فرزندشان رقم بزنند، اما به‌عکس، با تولد چند فرزند و تحمل دشواری کوتاه‌مدت، در درازمدت یک سرمایه‌گذاری برای زیست سالم، شخصیت متعادل فرزندان و خودشان خواهد بود.
این مادر موفق از دلایل و علت‌های اصلی تمایل خود به داشتن سه فرزند را این موارد دانست و اظهار کرد: معمولا هر زوج فرزند نخست خود را برای خودخواهی خود و برای تجربه کردن حس پدر و مادر شدن به دنیا می‌آورند برای همین اگر بچه دوم و یا بچه سوم نداشته باشیم به نظر بنده به حق بچه اول ظلم کرده‌ایم، فرزندانمان باید در خانواده در کنار خود کسی را داشته باشند که از نسل و همجنس خود آنان باشد و بتواند آنان را به غیر از پدر و مادر درک کند.
این کارشناس مامایی بهترین زمان طلایی برای فرزند دار شدن بانوان را ۱۸ تا ۳۵ سالگی دانست و یادآور شد: در سن زیر ۱۸ سالگی معمولا مادران هم از نظر جسمی کامل نشده‌اند و هم روح و روان آنان به طور کامل تثبیت نشده است.
وی با بیان اینکه معمولا زوج‌های جوان در تربیت و پرورش فرزند اول به دلیل بی‌تجربگی با سختی‌های بسیاری مواجه هستند، گفت: اما تربیت و پرورش فرزند دوم نسبت به فرزند نخست و فرزند سوم نسبت به فرزند دوم راحت‌تر خواهد بود چرا که فرزندان کوچکتر خانواده دارای خواهر و یا برادر بزرگتر هستند و همین امر تربیت و پرورش آنان در کنار یکدیگر را آسان‌تر می‌کند.
حسنی‌پژو با اشاره به راهکارهای ترغیب و تشویق خانواده‌ها به چندفرزندی، ادامه داد: در رابطه با تشویق به فرزندآوری و جوانی جمعیت مسئولین باید مسائل پیش پای ازدواج جوانان را حل کنند چرا که جوانی که دارای مشکلات اقتصادی و اشتغال باشد هرگز به ازدواج تشویق و ترغیب نخواهند شد و به ازدواج تن نخواهند داد.
وی با اشاره به اینکه رفع موانع موجود بر سر راه جوانان می‌تواند آمار ازدواج را افزایش دهد، گفت: هرگاه که در هر جامعه‌ای ازدواج و آمار ازدواج ارتقا یابد به طور قطع میزان فرزندآوری هم افزایش پیدا خواهد کرد و از پیری جمعیت جلوگیری‌خواهد شد.
حسنی‌پژو با اشاره به افرادی که از فرزندآوری به دلیل مشکلات اقتصادی می‌ترسند و از فرزندآوری امتناع می‌کنند، تصریح کرد: درست است که معضلات اقتصادی بسیار است اما اعتقاد بنده بر این بوده که فرزند کمتر و تک فرزندی بار مالی بیشتری را بر دوش خانواده‌ها خواهد گذاشت.
وی با بیان اینکه علت بارمالی بیشتر تک فرزند این بوده که مجبوریم جای خالی فرزندان دیگر را به نحو دیگری پر کنیم، خاطرنشان کرد: تک فرزند را نمی‌توانیم دائم در خانه نگه داریم ناچار با گوشی، تلویزیون، لپ تاپ و کلاس‌های مختلف فوق برنامه جای خالی خواهر و برادر را برای او پر می‌کنیم که اگر این جای خالی درست و صحیح پر نشود عواقب و مشکلات خاص خود از جمله بیماری‌های جسمی و روانی، ناهنجاری‌ها و آسیب‌های اجتماعی مختلف را به همراه خواهد داشت و بار مالی و روانی دوچندان و حتی گاهی جبران ناپذیری را بر دوش خانواده تحمیل خواهد کرد.
حسنی‌پژو همچنین بر اهمیت آموزش و فرهنگ‌سازی مستمر، بهره‌گیری از آموزش‌های رسمی در مدارس، دانشگاه‌ها و رسانه‌ها برای ترویج فرهنگ فرزندآوری، ازدواج بهنگام، مسئولیت‌پذیری خانواده و سبک زندگی سالم تاکید کرد.
این کارشناس مامایی با تاکید بر اختصاص برخی مشوق‌ها به قشر بانوان کارمند برای ترغیب به فرزند آوری و چند فرزندی بیان کرد: یکی از جمله این مشوق‌ها این می‌تواند باشد که دولت مدت مرخصی زایمان بانوان کارمند را افزایش دهد.
حسنی‌پژو گفت: علاوه بر مرخصی زایمان بانوان معمولا در برخی از دستگاه‌ها به پدر خانواده نیز در هفته ابتدایی زایمان بانوی خانواده مرخصی اختصاص داده می‌شود که تعمیم این امر به تمامی نهادها و طولانی تر شدن مدت آن مشوق خوبی می‌تواند باشد.
وی با بیان اینکه مرخصی زایمان ۹ ماه و شیردهی نوزاد دو سال طول می‌کشد، خاطرنشان کرد: پس از مرخصی زایمان معمولا مادران شاغل و کارمند با اتمام مرخصی در زمان پاس شیر به دلیل نگرانی برای نوزاد خود و حجم بالای کارها در محل کار دارای استرس بالایی هستند و حتی در برخی مواقع به دلیل این حجم بالای کار زمان مشخصی برای پاس شیر ندارند و نمی‌توانند به موقع شیردهی فرزند خود را انجام دهند .
این مادر موفق گفت:بهتر این بوده که مدت زمان شیردهی بانوان شاغل و کارمند به مدت دو سال افزایش پیدا کند وحداقل مرخصی زایمان را دو سال کنند تا مادر با فراغ بال بیشتری به سر کار خود بازگردد چرا که با این اقدام هم کیفیت کار مادر در محل کار ارتقا می‌یابد و هم خانواده‌ها به فرزندآوری تشویق می‌شوند.
این کارشناس مامایی افزود: با توجه به شغل بنده که با مادران سر و کار دارم همواره آنان را به فرزندآوری تشویق می‌کنم اعتقادم بر این است که خانواده‌هایی که دارای فرزند بیشتری هستند سالم‌تر و شادتر هستند.
حسنی پژو یاد آور شد:در طی سابقه کاری ۱۵ ساله خود در بین مادران باردار مواردی از تمایل خانواده به سقط جنین داشته ام که توجیه این خانواده‌ها برای سقط جنین موارد مشکلات اقتصادی ،نوع و جنسیت جنین و یا این بوده که به دلیل داشتن داماد و یا عروس به دلیل اینکه در سن بالا باردار شده اند بر اساس ساخته ذهنی خود خجالت می‌کشند و احساس شرمندگی می‌کنند و برای همین اشتیاقی به بچه‌دار شدن ندارند که در تمامی موارد با صحبت و مشاوره آنان را از این تصمیم نادرست منصرف کرده‌ام.
وی با تأکید براینکه نباید فراموش کرد که آسیب‌های تک فرزندی بسیار خطرناک و غیرقابل جبران است، خاطرنشان کرد: گره‌های ذهنی در افکار عمومی جامعه به ویژه بانوان وجود دارد که این گره‌های ذهنی باید رفع شود.
وی با بیان اینکه با نظارت و اجرای درست و به موقع قوانین جوانی جمعیت مسئولین امر از نقش موثری در موضوع جوانی جمعیت برخوردار خواهند بود، خاطرنشان کرد: اگر از فرصت پنجره جمعیتی در مسیر اصلاح الگوی فرزندآوری استفاده نکنیم، حتی مشوق‌های سنگین اقتصادی هم ما را از ابربحران جمعیت عبور نخواهد داد.
حسنی پژو بیان کرد: بالاترین سرمایه، سرمایه انسانی است و در این رابطه اگر فرصت طلایی زوجین برای فرزندآوری از دست برود، دیگر به دست نخواهد آمد و تبعات آن علاوه بر خود آنها، گریبانگیر جامعه خواهد بود و جامعه را به سمت پیری سوق می‌دهد، باید این امر مهم برای خانواده‌ها و زوجین تبیین شود و هر یک از آنها نیز برای بحث طرح جوانی جمعیت فرهنگ‌سازی کنند.
راهبردهای استان در راستای افزایش نرخ باروری
مریم بیگلری، رئیس گروه سلامت مادران معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان با اشاره به فعالیت دانشگاه علوم پزشکی همدان با اقدامات مختلفی چون آموزش و مشاوره، در راستای سیاست‌های جمعیتی کشور، اظهار کرد: مهم‌ترین اولویت‌های سیاست‌گذاری جمعیتی در استان همدان تقویت نظام حمایت از خانواده و فرزندآوری با ایجاد مشوق‌های مالی، بیمه‌ای، مسکن و شغلی برای خانواده‌ها، به‌ویژه زوج‌های جوان، به عنوان پایه‌ای‌ترین راهکار افزایش نرخ باروری در استان ضروری است.
وی با بیان اینکه علاوه بر آن همراهی و پشتیبانی از مرکز مردمی نفس در ۶ شهرستان با همکاری دانشگاه علوم پزشکی راه‌اندازی شده و در سایر شهرستان‌ها نیز در دست اقدام است، تصریح کرد: دانشگاه علوم پزشکی همدان برنامه‌ای راهبردی برای سال‌جاری با هدف افزایش نرخ باروری تدوین کرده که این برنامه شامل آموزش، مشاوره، درمان ناباروری، کاهش سقط جنین و ترویج زایمان طبیعی است.
رئیس گروه سلامت مادران معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان از اجرای ۱۵ طرح تحقیقاتی در زمینه جمعیت و فرزندآوری خبر داد و افزود: این طرح‌ها به بررسی عوامل مؤثر بر فرزندآوری، ناباروری، سقط جنین و سیاست‌گذاری‌های مرتبط می‌پردازد.
وی با بیان اینکه برگزاری دوره‌های آموزشی برای اساتید، اعضای هیات علمی و دانشجویان با محوریت جوانی جمعیت و حمایت نیز در راستای تدوین برنامه راهبردی دانشگاه علوم پزشکی این استان برای افزایش نرخ باروری طراحی شده است، ادامه داد: حمایت از گروه‌های جهادی برای ارائه خدمات بهداشتی از دیگر اولویت‌ها بوده که دانشگاه با حمایت از گروه‌های جهادی، خدمات بهداشتی و درمانی را به مناطق حاشیه‌نشین و محروم ارائه می‌دهد.
وی گفت: راه‌اندازی مراکز درمان ناباروری سطح دو در همدان و ملایر و برگزاری کلاس‌های آمادگی زایمان در بخش بهداشت و درمان را می‌توان از دیگر اقدامات دانشگاه علوم پزشکی استان به منظور بهبود وضعیت جمعیتی استان برشمرد.
به گزارش ایسنا، پیش‌بینی می‌شود در سال ۱۴۳۵ یک سوم جمعیت ایرانی سالمند باشند و پنجره جمعیتی که در سال ۱۳۸۵ باز شده است در سال ۱۴۲۵ مسدود می‌شود. پنجره جمعیتی فرصت جوان‌سازی جمعیت پویای جامعه بوده که حدود شش تا پنج سال از فرصت طلایی پنجره جمعیتی کشور باقی مانده است و باید نهایت بهره‌گیری را از فرصت باقیمانده از پنجره جمعیتی کشور داشته باشیم.
انتهای پیام