اجلاسیه معاونین پژوهش واحدهای آموزشی حوزه، در سالن همایش های امین ساختمان دارالولایه در قم برگزار شد.
اجلاسیه معاونین پژوهش واحدهای آموزشی حوزه، نهم آذر ماه، در سالن همایش های امین ساختمان دارالولایه در قم برگزار شد. در این نشست کارگاه‌های تخصصی از جمله مدیریت ترویج با رویکرد محصول محوری: با محوریت کانون‌های علمی و پژوهش درسی با حضور حجت‌الاسلام‌والمسلمین مازنی و کارشناسان مسئول مدیریت جلسه با رویکرد پرسش و پاسخ و ناظر به مقایسه تطبیقی فعالیت‌های واحدهای آموزشی معطوف به هر منطقه برگزار شد.
حجت‌الاسلام مقیمی حاجی در آیین افتتاحیه این نشست با بیان اینکه یکی از چالش‌های مهم بحث پژوهش در مدارس، نبود معاون پژوهش در مدارس است، عنوان کرد: امیدواریم که بتوانیم برنامه‌های تخصصی پژوهشی را در ابتدای سال تحصیلی بیان کنیم.
وی اظهار کرد: حوزویان باید آرایش فعالیت‌های خود را به سمت نیازهای روز در حوزه فرهنگی و پژوهشی در پیش بگیرند. قرار است که کل مراکز پژوهشی را به سمت پاسخگویی به سمت نیازهای نظام ببریم؛ زیرا شرایط خاص کشور می‌طلبد که بر اساس نیازهای نظام و کشور فعالیت کنیم.
معاون پژوهش حوزه‌های علمیه گفت: سیاست کلی در حوزه پژوهش آن است که به احیای سنت عمیق پژوهش و روح پژوهش و پیگیری امر را در طلاب بپردازیم. اگر این روحیه را در طلاب زنده کنیم که در کنار تحصیل و مباحثه، امور علمی را به صرف شنیدن وانگذارند و مطالب علمی را به سمت عمق و ژرفا ببرند و با روحیه پیگیری و جستجوگری و تحقیق امور خود را پیگیری کنند.
حجت‌الاسلام مقیمی حاجی ادامه داد: در شش سال حوزه، ساعات زیادی به امر پژوهش اختصاص نمی‌یابد و این ساعات محدود نمی‌تواند مهارت خاصی را به طلاب منتقل کند ولی باید این امر را با کیفی‌سازی برنامه‌ها به سمتی ببریم که طلاب بتوانند به خوبی در این مسیر قرار گیرند.
وی با بیان اینکه تحقق روح تحقیق و جستجوگری در پژوهش و آشنایی با مهارت‌های پژوهش و مکمل شدن پژوهش در امر آموزش در حوزه از جمله مطالبات جدی سیاست‌گذاران پژوهش در حوزه است، گفت: امیدواریم در بدنه حوزه‌ها و مدارس تحرکات عمیق و جدید ایجاد شود؛ زیرا اگر این تحرک در بدنه مدارس و صفوف سراسر کشور، ایجاد نشود تلاش‌های مدیران و سیاست‌گذاران به جایی نمی‌رسد.
الگوهای پژوهشی حوزه، نقش مهمی در توسعه روحیه علمی در میان حوزویان دارد
حجت‌الاسلام‌والمسلمین رحیمیان نیز در این نشست با بیان اینکه خوشبختانه روح پژوهش در حوزه‌های علمیه در مدیریت جدید روح و جان تازه‌ای گرفته است، عنوان کرد: مشاغل در دنیا فراوان است و یکی از بهترین مشاغل در این دنیا آن است که بتواند نسل جوان و استعدادها و قلب‌ها و فکرها و روح و روان انسان‌های بانشاط جامعه را تربیت کند و خداوند این نعمت بزرگ را به علما و طلاب و اساتید حوزه عنایت کرده است.
وی با بیان اینکه پژوهش در مدارس علمیه کشور باید مکمل آموزش باشد، اظهار کرد: برخی دروس از جمله ادبیات در حوزه، پایه و اساس هستند و امور پژوهشی هم باید در این حوزه سامان‌دهی شود. اگر پژوهش با آموزش همراه شود داده‌های آموزشی و پژوهشی همیشه برای او به شکل یک سرمایه ماندگار خواهند ماند.
مسئول دبیرخانه شورای عالی حوزه‌های علمیه کشور ادامه داد: طلاب باید بیاموزند که چگونه با مشاهده مطالب و موضوعات و نویسندگان و پژوهشگران ارتباط منطقی و علمی و پژوهشی برقرار کنند. مهارت‌های طلاب باید در سنین نوجوانی و نوجوانی در آنها نهادینه شود.
وی با بیان اینکه مسئله دوم، آن است که موضوعات پژوهشی به دو دسته موضوعاتی که مبتلا به و ارزشمند هستند و موضوعاتی که در اولویت قرار ندارند، تقسیم می‌شوند، افزود: موضوعات منتخب باید در اولویت و مورد ابتلا باشند؛ زیرا این موضوعات پژوهشگران را تشویق و ترغیب می‌کند.
رحیمیان با بیان اینکه موضوعات غیرکاربردی اهمیت و قیمت پژوهش را کاهش می‌دهد، گفت: کاری که در دانشگاه‌ها انجام می‌شود بعضاً چینش اطلاعات در کنار یکدیگر است و بسیاری از دانشجویان و محققین بیشتر به دنبال تدوین اطلاعات دیگر در کنار و یک جمع‌بندی هستند؛ ولی تحقیق در حوزه بسیار عمیق و اجتهادی است متأسفانه مشکل این است که این کار در حوزه، دیر وبا تأخیر انجام می‌شود.
وی با بیان اینکه سرگذشت بزرگانی چون مرحوم صاحب جواهر و مرحوم علامه امینی و مرحوم علامه برای همه طلاب درس‌آموز است، اضافه کرد: مرحوم علامه در نوشتن مطالب علمی‌شان همیشه به وقت اهمیت می‌دادند و وقتی در یک سیر نوشتاری قرار می‌گرفتند برای رعایت وقت حتی نقطه‌گذاری اولیه نمی‌کردند تا بتوانند با سرعت بیشتری یک رویه علمی را پیش ببرند و در موقع ویرایش نقطه‌گذاری می‌کردند.
مسئول دبیرخانه شورای عالی حوزه‌های علمیه کشور یادآور شد: اگر این امور و فعالیت‌های نخبگان و الگوهای علمی زمینه کار طلاب جوان باشد قطعاً در آینده می‌تواند زمینه کار و اثر و بن‌مایه علمی خوبی برای طلاب جوان ما ایجاد کند.
وی بیان کرد: مسایل اخیر و اهانت‌ها به لباس روحانیت شاید در ذهن جوانان طلاب ما شرایط خاصی ایجاد کند؛ ولی قطعاً طرح الگوهای موفق در روحانیت و حوزه می‌تواند جلوی ناامیدی‌ها را بگیرد. مشکل امنیتی نیز امروز به جمع مشکلات قدیمی معیشتی طلاب اضافه شده است وقتی یک فرد نادان به یک پیرمرد طلبه اهانت می‌کند نشان می‌دهد که فضایی ایجاد شده است که فضای امنیتی برای طلاب حساس شود. در این زمینه مسئولان باید نسبت به این امر جدی‌تر باشند.
دبیر شورای عالی حوزه‌های علمیه کشور گفت: این شرایط در گذشته برای بزرگان ما هم وجود داشت و همیشه طلاب با این مشکلات مواجه بودند و بسیاری از بزرگان و طلاب ما شهید شدند و همه مصائب و مشکلات را نیز تحمل کردند تا دین مردم دچار خدشه نشود همچنین مسایلی که امروز در حوزه معیشتی و مشکلات دیگر برای طلاب وجود دارد در گذشته نیز برای حوزویان وجود داشت و بعضاً شرایط آنها بسیار سخت‌تر بود.
وی بیان کرد: در زمان بازتاسیس دوره جدید حوزه در قم حدود ۲۰۰ طلاب فعالیت داشتند. در اراک نیز در آن زمان ۵۰ تا ۶۰ طلبه بودند که بزرگانی چون امام راحل و مرحوم لواسانی، آیت‌الله گلپایگانی و... در آن حوزه تحصیل می‌کردند، حوزه ما در گذشته چنین خروجی‌هایی داشته است زیرا متن و بطن علمی در حوزه فرهیخته و عالم‌پرور است و قطعاً در آینده می‌توانیم از این ظرفیت عظیم برای اعتلای حوزه‌های علمیه بهره ببریم.
روا نیست که نظام اسلامی این همه مساله داشته باشد و پژوهش‌های بی‌ثمر تولید شود
حجت‌الاسلام‌والمسلمین عالم‌زاده نوری در اختتامیه این نشست عنوان کرد: طلاب جوان اساساً قابلیت پژوهش به معنی توسعه مرزهای دانش را ندارند چون آنها به مرزهای دانش وارد نشده اند. طلاب در سالهای اول، مشق پژوهش می‌کنند تا بتوانند پس از سطح سه و چهار به پژوهش واقعی دست بزنند.
وی با بیان اینکه پژوهش کار بسیار سختی است و استقامت بسیاری لازم دارد، اضافه کرد: یک محقق باید روحیه و استقامت لازم در پژوهش را در خود داشته باشد. باید بدانیم و به طلاب بگوییم که کار پژوهش کار سختی است ولی باید این سختی رابه جان خرید و پیش رفت.
وی بیان کرد: نکته دوم آنکه پژوهش گاهی صرفاً به یک بازی بی معنی بی مصرف مبدل می‌شود و گاهی بر آن ثمره‌ای متربط است. نباید از طلاب بخواهیم که یک بازی بی ثمر به نام پژوهش انجام دهد. باید تلاش کنیم که طلاب روی موضوعات واقعی تمرکز کند و تحقیق کند. این کار، کار اخلاقی نیست.
وی با بیان اینکه اظهار نظرهای سرسری و سریع از جمله نشانه‌هایی است که یک شخص روحیه پژوهشی ندارد، گفت: روحیه پژوهشگری از جمله بهترین فضایل انسانی است و این روحیه پژوهشگری در موضوعات واقعی باید به سمت نیازهای بنیادین انقلاب اسلامی وارد شود.
عالم‌زاده نوری بیان کرد: استاد حوزه علمیه در خصوص مباحثی که ده‌ها کتاب در آن موضوع نوشته شده است نباید وقت خود را صرف کند بلکه هزاران راه و مسیر نرفته وجود دارد. اخلاق پژوهش حکم می‌کند که ما در این عرصه‌ها کار کنیم.
وی با اشاره به اینکه یکی از آسیب‌های دیگر این حوزه آن است که یک نظام علمی امتیاز دهی پدید آمده که کم کم برای ما به یک بت مبدل شده است؛ از جمله آنها می‌توان به انتشار مقالات در مجلات تخصصی است، افزود: باید به طلاب روحی مسئولیت مندی و مسئولیت گرایی و رسالت گرایی بدهیم و در این مسیر، به شکل حق گرایانه باید کار کند. طلبه باید به دنبال مسیری باشد که خدمت عالی به نهاد علم کند.
معاون تهذیب حوزه‌های علمیه گفت: در زمینه پایان نامه‌های حوزوی در زمینه علوم اخلاق اسلامی، تا کسی با مفاهیم این علوم به شکل فنی آشنا نباشد نباید در این عرصه ورود کند. کلاس اخلاق در حوزه به معنی پند و اندرزی است که به تقویت اراده اخلاقی می‌پردازد. درس اخلاق در حوزه برخلاف درس فقه در صدد بررسی عالمانه گزاره‌های اخلاقی نیست بلکه در صدد تاثیرگذاری عملی بر جان انسان است.
مصوبات اجلاسیه معاونین پژوهش واحدهای آموزشی حوزه
حجت الاسلام اسحاقی، قائم مقام امور، نیز با بیان اینکه طلاب باید با کتاب و کتابخانه‌ها مانوس باشند، عنوان کرد: نظام اسلامی یک سری نیازهای روزآمد دارد که باید در این عرصه پاسخگویی لازم را داشته باشیم. باید زمینه‌های تشکیل حکومت فراگیر مهدوی در جهان فراهم کنیم و این عرصه، نیازمندی‌های گسترده ای دارد.
وی بیان کرد: اگر طلبه ما به شکلی کار کند که تنها به کتاب بسنده کند قطعاً پاسخگویی لازم را نخواهد داشت. باید رفاقت بین کتاب و کتابخانه با طلاب جوان ایجاد شود همچنین باید طلاب با فناوری‌های نوین در حوزه علمی و پژوهشی آشنا شوند.
وی با بیان اینکه باید روی مهارت ورزی پژوهشی به شکل کامل روی طلاب کار کرد، افزود: ایجاد تشکل‌ها و پژوهش‌های گروهی گامی موثر در حوزه رشد و توسعه پژوهش در حوزه است که خوشبختانه این کار در حوزه درحال شکل گیری است همچنین طلاب باید آثار پژوهشی را در دو بخش عمومی و تخصصی فرابگیرند؛ اگر طلاب این اصول را فرابگیرند قطعاً می‌توانند به شکل ساختارمند تحقیق و تدریس و تعلیم داشته باشند.
اسحاقی گفت: این مصوبات شامل مواردی چون پیش بینی ضوابط آموزش غیر حضوری بررسی و آیتم‌های پژوهشی در آن، تلاش در جهت تدوین مقالات پژوهش درسی در خصوص دروس تعیین شده، تدوین ضوابط اشتغال طلاب از برنامه جاری به غیر حضوری، اهتمام ورزیدن معاونان پژوهش نسبت به پژوهش‌ها و نظارت بر آنها، تقویت کانون‌های علمی ناظر به شاخصه‌های امتیازی، تشویق اعضای کانون‌های علمی نسبت به حضور در نشست‌های علمی، برنامه ریزی هر یک از واحدهای آموزشی برای تولید مجله، راه اندازی و فعالیت جشنواره مدرسه علامه حلی، برنامه ریزی و اهتمام نسبت به برگزاری کارگاه مهارت‌های پژوهشی طلاب برنامه جاری به ویژه سطوح پژوهش اهتمام و تدوین برنامه نسبت به برگزاری کارگاه‌های عناوین منتخب برنامه آموزشی مهارت‌های پژوهشی و پیراپژوهشی نسبت به مدارس سطح عالی است.