موقعیت بوشهر، این استان را به دروازه‌ای مهم برای ورود و خروج کالا میان ایران و کشورهای حوزه خلیج فارس، شرق آفریقا و شبه‌قاره هند تبدیل کرده است.
گروه استان‌ها- حامد عرب زاده*: استان بوشهر با بیش از ۹۰۰ کیلومتر مرز آبی در حاشیه خلیج فارس و برخورداری از بنادر مهمی چون بوشهر، دیر، گناوه و کنگان، از ظرفیت‌های ارزشمندی برای توسعه صادرات برخوردار است. موقعیت ژئواکونومیک این استان، آن را به دروازه‌ای مهم برای ورود و خروج کالا میان ایران و کشورهای حوزه خلیج فارس، شرق آفریقا و شبه‌قاره هند تبدیل کرده است.
وجود زیرساخت‌های بندری، گمرکی و مناطق ویژه اقتصادی، به‌ویژه در پارس جنوبی، بوشهر را به یکی از محورهای اصلی تجارت و انرژی کشور بدل کرده است. این ویژگی‌ها زمینه‌ساز حضور گسترده سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی در پروژه‌های صادراتی و صنعتی استان شده است.
جزیره خارگ؛ قلب تپنده صادرات نفت خام ایران
جزیره خارگ به عنوان یکی از مهم‌ترین پایانه‌های صادرات نفت خام ایران، نقش بی‌بدیلی در اقتصاد ملی و معادلات انرژی کشور ایفا می‌کند. این جزیره که در شمال غربی خلیج فارس و در محدوده استان بوشهر واقع شده، مرکز اصلی بارگیری و صادرات نفت خام ایران به بازارهای بین‌المللی است.
بیش از ۹۰ درصد صادرات نفت خام کشور از طریق پایانه نفتی خارگ انجام می‌شود و همین موضوع جایگاه بوشهر را در ساختار انرژی و تجارت جهانی تثبیت کرده است.
علاوه بر صادرات نفت خام، جزیره خارگ در سال‌های اخیر به‌واسطه استقرار تأسیسات پشتیبانی، ذخیره‌سازی و تعمیرات دریایی، به یکی از مراکز مهم خدماتی و لجستیکی حوزه نفت و گاز تبدیل شده است. حضور شرکت‌های بزرگ نفتی و نیروی انسانی متخصص در این منطقه، بستر مناسبی برای توسعه صنایع وابسته، از جمله پتروشیمی و خدمات فنی-مهندسی فراهم آورده است.
برنامه‌ریزی برای توسعه زیرساخت‌های صادراتی و زیست‌محیطی خارگ، می‌تواند ضمن حفظ جایگاه آن در حوزه انرژی، زمینه‌ساز افزایش ظرفیت صادراتی کشور و ارتقای نقش بوشهر در اقتصاد ملی شود.
ظرفیت‌های نفتی؛ پیشران صادرات انرژی ایران
منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس در عسلویه، در کنار جزیره خارگ، شاهرگ حیاتی صادرات انرژی ایران محسوب می‌شود. بخش عمده‌ای از تولید گاز، میعانات گازی و محصولات پتروشیمی کشور از این منطقه تأمین و از بنادر جنوبی استان به بازارهای بین‌المللی صادر می‌شود.
پتروشیمی‌های فعال در عسلویه و کنگان با تمرکز بر فرآورده‌های پایین‌دستی، سهم قابل توجهی در صادرات غیرمستقیم کشور دارند و توسعه صنایع دانش‌بنیان در این حوزه می‌تواند ارزش افزوده بیشتری برای استان به همراه داشته باشد.
ظرفیت‌های غیرنفتی؛ از نخلستان تا دریا
در کنار منابع عظیم انرژی، بوشهر از ظرفیت‌های گسترده غیرنفتی برخوردار است که نقش مؤثری در تنوع‌بخشی به سبد صادراتی کشور ایفا می‌کند.
بخش شیلات و آبزی‌پروری از مهم‌ترین حوزه‌های اقتصادی استان است. بوشهر یکی از قطب‌های اصلی پرورش و صادرات میگو در ایران به شمار می‌رود و محصولات دریایی این استان در بازارهای آسیایی و اروپایی جایگاه ویژه‌ای یافته‌اند. توسعه مزارع پرورش میگو، زیرساخت‌های سردخانه‌ای و بسته‌بندی استاندارد، مسیر رشد صادرات شیلات را هموار کرده است.
در حوزه کشاورزی و نخیلات نیز شهرستان‌های دشتستان و تنگستان با تولید خرمای مرغوب صادراتی، نقشی مهم در ارزآوری غیرنفتی استان دارند. توجه به صنایع فرآوری و بسته‌بندی می‌تواند بازارهای جدیدی در شرق آسیا و اروپا برای خرمای بوشهر ایجاد کند.
همچنین صنایع دستی، صنایع دریایی و گردشگری ساحلی از دیگر ظرفیت‌های بالقوه صادراتی استان هستند که با حمایت‌های هدفمند، می‌توانند چهره‌ای تازه از اقتصاد فرهنگی و بومی بوشهر به نمایش بگذارند.
مناطق ویژه اقتصادی، شتاب‌دهنده توسعه صادرات
مناطق ویژه اقتصادی بوشهر، شمال استان و همچنین طرح‌های پیشنهادی برای ایجاد مناطق آزاد در گناوه و دیر، زیرساخت‌های ارزشمندی برای توسعه صادرات فراهم کرده‌اند. تسهیل فرآیندهای گمرکی، توسعه اسکله‌های صادراتی و ایجاد مراکز تجاری مشترک با کشورهای همسایه از جمله اقداماتی است که می‌تواند نقش بوشهر را در تجارت خارجی ایران پررنگ‌تر کند.
توسعه زیرساخت و حمایت از صادرکنندگان
کارشناسان اقتصادی معتقدند تحقق اهداف صادراتی استان بوشهر نیازمند توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل دریایی و جاده‌ای، نوسازی بنادر، دیجیتالی‌سازی فرآیندهای گمرکی و حمایت از بنگاه‌های کوچک و متوسط صادرات‌محور است.
ایجاد پیوند مؤثر میان تولیدکنندگان، صادرکنندگان و مراکز علمی و فناوری نیز می‌تواند به ارتقای کیفیت محصولات صادراتی و حضور پایدارتر در بازارهای جهانی منجر شود.
بوشهر در مسیر اقتصاد صادرات‌محور
روز ملی صادرات، فرصتی برای قدردانی از فعالان اقتصادی و مرور ظرفیت‌های پنهان در استان‌های مرزی کشور است. بوشهر، با اتکا به منابع عظیم نفت و گاز، جزیره خارگ، محصولات کشاورزی، شیلاتی و صنایع بومی خود، می‌تواند الگویی از اقتصاد متنوع و تاب‌آور برای ایران باشد.
حرکت به سوی اقتصاد صادرات‌محور با محوریت استان‌هایی چون بوشهر، گامی اساسی در مسیر تحقق توسعه پایدار و تقویت جایگاه ایران در اقتصاد منطقه‌ای و جهانی خواهد بود.
*خبرنگار