استان بوشهر برای اقامه عزای حسینی آماده است و در ماه محرم امسال، بیش از هزار و ۴۰۰ مسجد، هیئت و تکیه در شهرها و روستاهای استان برنامه‌های ویژه‌ای خواهند داشت.
استان بوشهر هر ساله در ماه‌های محرم و صفر دارای مراسم و برنامه‌های ویژه و خاصی است که بخشی از این برنامه‌ها به صورت سنتی و بخشی نیز متناسب با وضعیت روز جامعه برگزار می‌شود.
مراسم و برنامه‌های محرم در استان بوشهر به صورت مردمی در نقاط مختلف شهرها و روستاهای استان برگزار می‌شود و اکنون در آستانه محرم، مردم در حال آماده‌سازی فضای برگزاری این مراسم هستند.
در استان بوشهر هیئت‌های مذهبی از ماه‌ها پیش روند آماده‌سازی را آغاز کرده‌اند و در شرایطی که یکی دو روز به ماه محرم مانده است، آخرین اقدامات در برپایی تکیه‌ها، ایستگاه‌های صلواتی، برگزاری مراسم سینه‌زنی و زنجیرزنی، تعزیه خوانی و… در حال انجام است.
سینه‌زنی، نوحه‌خوانی، سنج و دمام‌زنی، پامنبری، هیامظلوم، یزله و مقتلک علی اصغر (علیه‌السلام) از آئین‌های ویژه و خاص مراسم ماه محرم در استان بوشهر است.
عزاداری استان بوشهر یکی از منحصربه‌فردترین عزاداری‌ها در کل ایران شناخته می‌شود که از قسمت‌های مختلف تشکیل شده است. هرکدام از این بخش‌ها نیز با آداب مخصوص به خود و در زمان مشخص برگزار می‌شود.
نگاهی به عزاداری در بوشهر
آئین عزاداری در بوشهر به‌ویژه در ماه محرم با برپاکردن خیمه‌ها، سینه‌زنی و سیاه‌پوش کردن معابر و تکیه‌ها از ویژگی‌های خاصی برخوردار است.
سنج و دمام دو نوای زیبا و سنتی استان بوشهر است که از آن برای دعوت عزاداران به شرکت در مراسم عزاداری و یا مراسم عزاداری سالار شهیدان استفاده می‌شود. گروه دمام زن که از ۵ تا ۷ نفر تشکیل می‌شود، به شکلی هماهنگ و با ریتمی مناسب با آئین عزاداری بوشهری‌ها، به نواختن می‌پردازند. دمام زن‌ها همچنین باید با گروه سنجزن نیز در هماهنگی باشند.
بعد از بلند شدن نوای معنوی و زیبای سنج و دمام در عزاداری بوشهری، پامنبری دومین مرحله از آئین عزاداری در بوشهر محسوب می‌شود. این مراسم به گونه‌ای است که تعدادی از افراد قدیمی، مسن و خوش صدا در کنار منبر نشسته و به‌صورت جمعی و با نوا و سبکی خاص، مراسم پامنبری را اجرا می‌کنند.
پامنبری خوانی درواقع به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین و معروف‌ترین سبک‌ها و روش‌های نوحه‌خوانی در آئین عزاداری در بوشهر شناخته می‌شود. این مراسم در ماه محرم، قبل از سخنرانی مذهبی در کنار منبر برگزار شده و در بخش‌هایی از آن، مردم نیز همخوانی و مشارکت می‌کنند.
مراسم سینه‌زنی سومین مرحله از آئین عزاداری در بوشهر محسوب می‌شود. در این مراسم ابتدا تعداد زیادی از افراد سینه‌زن، حلقه‌های ویژه سینه‌زنی را تشکیل می‌دهند. به این حلقه‌ها اصطلاحاً بر(BOR) می‌گویند. در مراسم سینه‌زنی بوشهری، یک نفر به‌عنوان پیشخوان وجود دارد که با خواندن نوحه‌هایی قبل از شروع مراسم سینه‌زنی، مجلس عزاداری را آماده می‌کند.
در هر حلقه سینه‌زنی یا همان بر، افراد باید با دست چپ خود، کمر فرد کناری را گرفته و با دست بر سینه خود بزند. سینه‌زن‌ها در آئین عزاداری در بوشهر همچنین باید با هر ضربه به سینه، پای خود را نیز حرکت دهند و به شکل دایره‌ای حلقه سینه‌زنی را به حرکت درآورند. در این مراسم، نوحه‌خوان اصلی مراسم عزاداری باید نوحه را به صورت دوضرب اجرا کند.
از قسمت‌های بی‌نظیر مراسم سینه‌زنی آئین عزاداری در بوشهر، بخش اعلام واحد توسط نوحه‌خوان اصلی است. این قسمت روش اجرایی خاص خود را دارد و معمولاً در انتهای مراسم سینه‌زنی انجام می‌شود. بعد از ایجاد شور در بین سینه‌زنان، نوحه‌خوان با صدای بلند می‌گوید واحد، که بعد از آن تمام سینه‌زن‌ها در حلقه‌های مختلف باید فقط بر روی پای راست خود بزنند.
سینه‌زنان بعد از اعلام واحد توسط نوحه‌خوان اصلی مراسم عزاداری بوشهری، با حرکات موزون و هماهنگ با نوای نوحه، پای راست خود را در حالی که بدن‌شان خم است، به عقب می‌اندازند، دست راست خود را نزدیک زمین کرده و با چرخش دست، به صورت هماهنگ بلند می‌شوند و به سینه خود می‌زنند.
مراسم هوسه یا بزله خوانی از جمله آداب و رسوم و مراسم‌های محلی در بوشهر است که دارای قدمت زیادی است. مراسم یزله خوانی بوشهری شامل نوحه خوانی و سینه زنی است. سینه‌زن‌ها به شکل قطار، دست به کمر گذاشته و همراه با نوحه‌خوان به خواندن اشعار حزن انگیز می‌پردازند.
مقتل خوانی یا همان مقتلک علی اصغر، یکی از بخش‌های آئین عزاداری در بوشهر است. مراسم مقتل خوانی از روضه‌های معروف بوشهری در عزاداری‌ها است که به‌طور معمول توسط فرد شاخص، ریش سفید و یا روحانی خوانده می‌شود.
آئین هیا مظلوم از آئین‌های سنتی در عزاداری بوشهری است که در روزهای نهم و دهم محرم برگزار می‌شود. در این مراسم ابتدا ۷ الی ۹ نفر در قسمت جلو (اصطلاحاً سر) می‌ایستند.
افراد شرکت کننده در مراسم هیا مظلوم نیز به تعداد مساوی پشت سر آخرین نفر از سمت راست و سمت چپ قرار گرفته و به شکل قطار و در ردیف مرتب می‌ایستند. افراد موجود در صف عزاداری بوشهری، دست‌های خود را پشت کمر فرد جلویی قرار داده و یک زنجیره منظم را شکل می‌دهند. در این مراسم افراد به آرامی به سمت جلو حرکت کرده و مراسم هیا مظلوم را که یکی از معروف‌ترین مراسم‌های آئین عزاداری در بوشهر است را اجرا می‌کنند.
آئین صبحدم، به مناسبت وداع امام حسین با اهل بیت در بامداد روز عاشورا برگزار می‌شود. در این آئین عزاداری در بوشهر، افراد عزادار با نوحه و نوای «ای صبحدم یک دم مدم، یک امشبی بهر خدا، تا کشته نگردد حسین، اندر زمین کربلا» سینه می‌زنند و دورتادور منبر به حرکت درمی‌آیند و این نوحه را با صدایی هماهنگ تکرار می‌کنند. آئین صبحدم خوانی یکی از معروف‌ترین آئین عزاداری در بوشهر است که خاص این منطقه بوده و در کمتر شهری از ایران به چشم می‌خورد.
اوج عزاداری بوشهری‌ها در شب عاشورا اتفاق می‌افتد. بوشهری‌ها اعتقاد دارند که مبادا در هنگام شهادت امام حسین (علیه‌السلام) و یارانش در خواب بمانند. بر این اساس با برگزاری مراسم عزاداری صبحدم که یکی از آئین‌های سنتی این استان است با خواندن نوحه‌ای ویژه از آفتاب می‌خواهند تا طلوع نکند که مبادا با برآمدنش امام حسین (علیه‌السلام) قربانی شود.
آمادگی استان بوشهر برای ماه محرم
رئیس شورای هیئت‌های مذهبی استان بوشهر در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: مردم استان بوشهر در ایام محرم و صفر مراسم و برنامه‌های ویژه ای را دارند که امسال نیز این برنامه‌ها با شکوه و شور خاصی برگزار خواهد شد.
نوشاد نوشادی با اشاره به اقدامات صورت گرفته برای برگزاری مراسم محرم و آماده کردن مساجد، حسینیه‌ها، موکب ها و حرکت دسته‌های عزاداری بیان کرد: در بیش از هزار نقطه استان بوشهر مراسم و برنامه‌های عزاداری برگزار می‌شود.
وی ادامه داد: با هماهنگی صورت گرفته، در محرم امسال برنامه‌های هیئت‌های مذهبی به صورت منظم و با حساسیت خاصی برگزار می‌شود و هیئت‌های مذهبی در حال آماده‌سازی موکب‌ها و حسینه‌ها و مساجد برای میزبانی از عزاداران هستند.
رئیس شورای هیئت‌های مذهبی استان بوشهر افزود: باید جلوه‌های عزاداری و تعظیم شعائر حسینی در تمام هیئت‌ها، مساجد و حسینیه‌ها کشور تقویت شود و محرمی حماسی، پرشور، متفاوت و تاریخی رقم بزنیم.
وی با بیان اینکه امید آفرینی، تقویت انسجام در جامعه، روحیه دادن و احساس آرامش به مردم در هیئت‌ها دنبال می‌شود خاطرنشان کرد: مجالس حسینی و هیئت‌های سراسر کشور باید پیوست اجتماعی بیشتری داشته باشند.
فعالیت ۱۴۰۰ مسجد، هیئت و تکیه
مدیرکل تبلیغات اسلامی استان بوشهر نیز در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: مراسم ماه محرم امسال با شعار ایران حسین تا ابد پیروز است برگزار می‌شود که برنامه‌ریزی خیلی خوبی در این زمینه در استان بوشهر انجام شده است.
حجت الاسلام محمد قادری با اشاره به روند صدور مجوز مواکب و ایستگاه‌های صلواتی از طریق سامانه سمپات اضافه کرد: مراسم محرم امسال با هشتگ ایران حسین (ع) با حضور پر شور و شعور حسینی مردم برگزار می‌شود.
وی با اشاره به اینکه تلاش شده فضای جامعه پر از شور حسینی شود افزود: در ماه محرم امسال، ۱۴۰۰ مسجد، هیئت و تکیه در سطح شهرها و روستاهای استان بوشهر برنامه‌های ویژه‌ای خواهند داشت.
مدیرکل تبلیغات اسلامی استان بوشهر افزود: محرم امسال قرار گاه فتح خیبر سازمان تبلیغات اسلامی در سه محور بصیرت افزایی، معنویت افزایی و شور آفرینی در مساجد، هیئت‌ها و گروه‌های مردمی در حال برنامه ریزی و برگزاری است.
وی با اشاره به برگزاری برنامه‌ها با محور حماسه حسینی و اندیشه عاشورایی تاکید کرد: در مراسم و برنامه‌های محرم امسال جهاد مقاومت و نهضت حسینی در منبرهای سخنرانی تبیین خواهد شد.
حجت الاسلام قادری با اشاره به آغاز برنامه‌های بوشهر حسینیه مقاومت گفت: برای محرم پیش‌رو، نشست‌های مختلف جامعه ستایشگری، مبلغین و مبلغات، هیأت‌های مذهبی و ائمه جمعه برگزار شده تا در شرایط کنونی کشور، اقدامات و برنامه‌های مناسبی برنامه‌ریزی شود.
اجرای طرح بصیرت عاشورایی در ۵۰ بقعه
مدیرکل اوقاف و امور خیریه استان بوشهر نیز با اشاره به اجرای طرح بصیرت عاشورایی در ۵۰ بقعه متبرکه استان بوشهر گفت: همزمان با فرا رسیدن ماه محرم، طرح ملی بصیرت عاشورایی در راستای ترویج فرهنگ حسینی و تعمیق باورهای دینی مردم، در بقاع متبرکه برگزار می‌شود.
حجت‌الاسلام محمدرضا اسماعیل پور افزود: این طرح همه‌ساله با هدف زنده نگه داشتن یاد و پیام نهضت امام حسین (ع)، تقویت روحیه استکبارستیزی، تبیین مفاهیم بلند عاشورا، تقویت پیوند عاطفی امت با الگوهای دینی همچون شهدای کربلا، و ارتقا سطح آگاهی و تحلیل دینی مردم نسبت به ارزش‌ها و آموزه‌های اسلامی در بقاع متبرکه برگزار می‌شود.
وی افزود: از دیگر اهداف این طرح می‌توان به ترویج فضائل اخلاقی و کرامت‌های انسانی، جلوگیری از فراموشی خاطره سلحشوران عاشورا، شناساندن جنایات ظلم‌پیشگان تاریخ، و تعمیق فرهنگ امر به معروف و نهی از منکر اشاره کرد که همه در قالب برنامه‌های تبلیغی، فرهنگی و اجتماعی اجرا می‌شود.
مدیرکل اوقاف و امور خیریه استان بوشهر بیان کرد: این طرح از ششم تیرماه تا دوم شهریورماه ۱۴۰۴ (مصادف با اول محرم تا پایان صفر) در سطح استان اجرا می‌شود و شامل برنامه‌هایی از جمله اعزام ۴۰ روحانی بومی و ۳۰ طلبه اعزامی به مناطق مختلف است.
وی ادامه داد: فضاسازی و تبلیغات محیطی بقاع، برگزاری مراسم سخنرانی و عزاداری در دهه اول محرم، برپایی خیمه‌های معرفت در بقاع شاخص، اجرای ویژه‌برنامه‌های تاسوعا، عاشورا و شام غریبان، و همچنین اطعام عزاداران حسینی در بقاع متبرکه استان بوشهر از دیگر برنامه‌ها است.
حجت‌الاسلام اسماعیل پور با اشاره به برگزاری مراسم «شیرخوارگان حسینی» در نخستین جمعه ماه محرم، مراسم نوجوانان با عنوان «احلی من العسل»، تجمع بزرگ «لبیک یا حسین (ع)» و دیگر برنامه‌های فرهنگی افزود: امسال نیز برنامه‌هایی برای ایام شهادت امام سجاد (ع) با محوریت صحیفه سجادیه و یادبود حضرت زینب (س) با عنوان «رهروان زینبی» در بقاع شاخص برگزار خواهد شد.